INTERNATIONALE
LUITDAGEN
in samenwerking met het
Festival Oude Muziek Utrecht
3-4 september 2022
STYLE GALANTE
De luit in de Duitse landen in de achttiende eeuw
concerten - symposium - workshop
masterclass - flitslessen
www.luitdagen.nl
Een nieuwe rol voor de luit
Opnieuw organiseert de Luitvereniging een festival in samenwerking met het Festival Oude Muziek en opnieuw zoeken we daarbij een minder bekend deel van de luitmuziek op. De late 'galante' muziek is nauwelijks in moderne uitgaven gepubliceerd en spaarzaam in facsimile's, en de uitvoeringen die te vinden zijn via internet stammen vaak al uit het eind van de vorige eeuw en zijn niet altijd van even goede kwaliteit. Hoog tijd voor een herwaardering van deze muziek dus!
De meeste van onze leden spelen renaissanceluit en richten zich op het repertoire uit de 16e en vroege 17e eeuw. Velen luisteren daarbij wel naar barokmuziek, maar dat houdt meestal op bij Weiss. Wij hopen met dit festival het beeld te verbreden en hopen dat de waardering voor de luitmuziek uit deze late periode zal toenemen.
Ons andere doel is meer mensen te interesseren voor de luit. We denken dat dit programma, juist ook door de combinatie met ensemblemuziek, met strijkers, aantrekkelijk is voor veel klassieke-muziekliefhebbers. Maar ook bij dit concertpubliek is de tussenperiode tussen barok en klassiek over het algemeen vrij onbekend. Toch valt juist in die overgangsperiode veel te ontdekken. Er wordt met vorm en stijl geëxperimenteerd en dat levert soms verrassend mooie muziek op.
Wat waarschijnlijk niet helpt om die periode te waarderen, is het beeld dat wij hebben van de Rococo, de periode na de barok: een overdaad aan versieringen, zoete kleuren en roze engeltjes die over de rand van een schilderij hangen. Toch kan daar ook anders naar gekeken worden. De barokke stijl is weliswaar versierd, maar vrij streng en symmetrisch. Rococo is daar een reactie op. Als je de overdaad en de zoetige kleuren buiten beschouwing kan laten, valt de speelsheid en lichtheid op. Ik ging zelf overstag op een vakantie waarin ik na statige barokhuizen met mooi degelijk stucwerk en plafondschilderijen in een huis kwam waarin het stucwerk uit ranke takken met vogeltjes bestond en waar in de theekoepel in de tuin vlinders en bloemen op de muren en het plafond stonden. De engeltjes bleken opeens soms ook gewoon grappig en ondeugend te zijn. En soms hangt er opeens een driedimensionale stenen doek uit een raam in een kerk.
Zo is het ook met de muziek uit deze periode. Soms is het nog statig – ook in de latere 18e eeuw worden er fuga's geschreven – maar het is ook luchtig, 'galant' en er wordt gespeeld met klankkleur, dynamiek en onverwachte wendingen.
Nieuw in deze periode is de rol die de luit in ensemblemuziek krijgt. Die verandert van continuo spelen via het verdubbelen van de viool- en cello-partijen naar een zelfstandige hoofdrol. De luit krijgt min of meer dezelfde functie die we kennen uit pianoconcerten uit de 19e eeuw. Soms de hoofdrol, soms even begeleidend, maar altijd met een eigen, uitgewerkte 'obligate' partij. Veel van de muziek is met strijkers, maar er bestaat ook muziek met fluit, al dan niet gecombineerd met strijkers, hobo, wat vroeger nog gamba, maar zelfs ook stukken met (natuur-)hoorns.
Ciska Mertens